Het middenstuk van een verhaal

Dit artikel is een vervolg op mijn stuk over hoe je je verhaal moet beginnen. Dat beginstuk is vaak nog relatief gemakkelijk om neer te pennen. Het middenstuk van een boek is vaak het moeilijkste deel om te schrijven. Zelfs met al mijn ervaring blijft het altijd lastig.

Zoals je hieronder ziet is het middenstuk het grootste deel van je verhaal. Heb je ooit gesproken met aspirant-schrijvers die de eerste drie hoofdstukken van hun roman hebben geschreven en bezig zijn die hoofdstukken te herzien totdat ze perfect zijn? Als ze eenmaal perfect zijn, gaan ze verder, zeggen ze dan. Uh huh. Ze liegen tegen zichzelf. Ze zijn bij het middenstuk en dus het ‘echte’ werk terechtgekomen.

Hier is een korte peptalk van auteur Neil Gaiman (excerpt uit Pep Talk from Neil Gaiman op de website van NaNoWriMo. Lees zijn hele stuk hier):

Inmiddels ben je waarschijnlijk klaar om op te geven. Je bent voorbij die eerste fijne fase waarin elk personage en idee nieuw en vermakelijk is. Je bent nog niet bij de vloeiende eindsprint naar het einde, waarin woorden en beelden soms sneller uit je hoofd buitelen dan je ze op papier kunt krijgen. Je zit in het midden, iets over de helft. De schone schijn is vervaagd, de magie is verdwenen, je rug doet pijn van al het typen, je familie, vrienden en willekeurige e-mailkennissen zijn niet meer zo bemoedigend of op zijn minst accepterend, maar nu klagen ze dat ze je nooit meer zien – en dat zelfs als ze dat doen, je voortdurend in beslag wordt genomen. Je weet niet waarom je aan je roman bent begonnen, je weet niet meer waarom je je inbeeldde dat iemand het zou willen lezen, en je bent er vrij zeker van dat het de tijd of energie en moeite niet waard is geweest, zelfs als je het nog afmaakt. Elke keer als je lang genoeg stopt om het te vergelijken met wat je in je hoofd had toen je begon – een briljante, prachtige roman, waarin elk woord eruit knalt, een boek zo goed of beter dan het beste boek dat je ooit hebt gelezen – schiet het zo pijnlijk tekort dat je er vrij zeker van bent dat het beter zou zijn om gewoon alles te schrappen.

Welkom bij de club. Zo worden romans geschreven.

Het middenstuk van je boek heeft een enorme taak, het moet namelijk de volgende zeven dingen doen:

De personages doorontwikkelen
De plot voortduwen
Het conflict en de spanning groter maken
Obstakels presenteren
De wereld ontdekken
De thematiek duidelijk maken
Subplots introduceren, doorzetten en afhandelen

Hieronder volgt een uitwerking van elk van deze elementen:

1. De personages doorontwikkelen

Het is belangrijk om de hoofdrolspelers uit te werken om een verbinding met de lezer te smeden. De eerste indruk is nu voorbij, je moet laten zien waar de hoofdpersoon van gemaakt is – hoe hij / zij reageert op bepaalde obstakels, problemen, enz… Maar je moet ook de karakterontwikkeling van het personage laten zien – hoe deze verandert in de loop van het verhaal – om te laten zien hoe ze in staat worden gesteld te zijn wie ze moeten zijn voor de climax en het einde.

Je moet ook de doelen van alle hoofdpersonages uitleggen, wat ze in dit verhaal proberen te bereiken. Als je dit niet weet, wordt schrijven in dit middendeel onmogelijk. Het basisverhaal is dat het parlementslid X wil en om X te bereiken moet het parlementslid een reeks obstakels overwinnen. In mijn boek, Studie van Gif, wilde Yelena bijvoorbeeld leven en vrij zijn, maar ze moest obstakels overwinnen zoals het gif Vlinderstof, haar baas, Valek, generaal Brazell, enz… voordat ze haar doel bereikte.

Naarmate je je hoofdpersonages ontwikkelt, moet je ook hun achtergrondverhaal onthullen (hun geheimen en angsten, enzovoorts). Dit laat je lezers zien waarom de personages hun doelen meer dan wat dan ook willen bereiken. In mijn voorbeeld wil Yelena leven, dat is een fundamenteel overlevingsinstinct, maar naarmate haar achtergrondverhaal wordt onthuld, ontdekt de lezer dat ze een vreselijke ervaring had die haar ertoe bracht de zoon van de generaal te vermoorden. In Studie van Gif krijgt ze een tweede kans in het leven en ze wil het niet verpesten.

Acties moeten de plot (of subplot) verder brengen. Hun keuzes, hun beslissingen, hun acties hebben allemaal consequenties en deze keuzes, beslissingen en acties moeten allemaal gericht zijn op dat doel! Terug naar mijn voorbeeld: Yelena moet het tegengif vinden voor Vlinderstof om haar doel te bereiken. Maar het tegengif zit opgesloten in een kast in een afgesloten kantoor. Om langs die obstakels te komen, vraagt ze haar vrienden om haar te leren hoe ze sloten moet openmaken.

Bij de ontwikkeling van je personages hoort ook het laten zien van de relatie tussen personages. In welke mate ze met elkaar omgaan en al dan niet samenwerken – dat laat de lezer allemaal zien wie vrienden zijn, vijanden, wie familie zijn, wie verliefd is enzovoorts. In Studie van Gif is Yelena de nieuwe voorproever voor de commandant en Valek is haar baas. Hij is een van de obstakels voor Yelena’s doel, maar naarmate ze met elkaar omgaan en problemen oplossen, leren de lezers meer over hun persoonlijkheden (Valeks creatieve kant en Yelena’s sarcastische humor). Het geeft ook diepte aan je personages!

2. De plot voortduwen

In het midden van het boek worden de meeste gebeurtenissen in het verhaal weergegeven. Romans worden in een reeks scènes geschreven en wat er in de ene scène gebeurt, triggert de volgende scène. Het is belangrijk dat al je scènes minimaal drie doelen hebben. De ene moet altijd “voortzetten van het overkoepelende verhaal” zijn en de andere twee moeten uit de volgende lijst komen:

Personage ontwikkelen
Interactie tussen personages tonen
De setting of cultuur ontdekken
Nieuw personage of subplot introduceren
Subplot vooruit brengen
Spanning verhogen
Lezers meer laten identificeren met de personages
Voorbereiden van de oplossing van het probleem
Leidt aandacht af van de oplossing (maar alsnog laten zien)
Laat zien hoe een personage reageert op een gebeurtenis, of deze juist veroorzaakt
Gebeurtenis vertonen vanuit een ander vertelperspectief
Terugblik of tonen van gebeurtenis uit verleden dat in het heden consequenties heeft
Geheim onthullen van de hoofdpersonage
Iets cruciaals onthullen voor de hoofdpersoon en/of lezer
Vooruit brengen of juist hinderen van hoofdpersonage in queeste naar het ‘doel’

Het voortzetten van de plot omvat ook het verzamelen van het “bewijs” dat het probleem zal oplossen of vragen zal beantwoorden. In Studie van Gif wil Yelena het tegengif vinden voor Vlinderstof. Dus tijdens het verhaal leert ze waar het drankje wordt bewaard en hoe ze er vervolgens kan komen. En terwijl de hoofdpersonages obstakels tegenkomen en ermee omgaan, bouwt dit allemaal op naar de climax.

3. Het conflict en de spanning groter maken

De situatie aan het begin van het verhaal wordt steeds intenser naarmate je verder komt in het midden van het boek.

De acties van de personages hebben risico’s en gevolgen. Je moet laten zien wat die risico’s zijn, dat verhoogt de spanning. Wees ook niet bang om je hoofdpersonages te laten lijden. In Studie van Gif loopt Yelena het risico betrapt te worden door Valek terwijl ze de sloten in zijn kantoor openbreekt. Als ze betrapt wordt, kan Valek besluiten dat ze een probleem aan het worden is en haar de volgende dosis van het tegengif weigeren. Als dat gebeurt, sterft ze.

Je kunt het conflict aan de orde stellen door belemmeringen voor de doelen van de hoofdpersonages op te werpen. Dit dwingt de personages om te groeien en te veranderen terwijl ze met het obstakel omgaan. In Studie van Gif wil Yelena overleven, maar generaal Brazell wil dat ze wordt geëxecuteerd voor het doden van zijn zoon. De generaal wordt een obstakel voor Yelena’s doel om te leven door zijn handlangers te sturen om haar te vermoorden. Door met deze knokploegen om te gaan, ontdekt Yelena dat ze magie heeft en dat Valek bereid is haar te beschermen… voor nu 😉

4. Obstakels presenteren

Als je vast zit in dat middendeel, kun je nadenken over wat er mis kan gaan voor je hoofdpersonages of wat het ergste is dat op dit moment kan gebeuren. Voeg het dan toe! Dat kan een reeks onverwachte gebeurtenissen en verdere complicaties veroorzaken. Of er kan iets verrassends gebeuren. De situatie is uitdagend voor de hoofdpersonen en dan gebeurt er ook nog DAT! Zo spoort Yelena in Studie van Gif een seriemoordenaar op en krijgt ze te maken met een ontvoerder die zijn slachtoffer wil ruilen voor Yelena. Temidden van dit alles arriveert de moeder van Yelena om wat quality time met haar dochter door te brengen!

Je hoofdpersonen zijn niet perfect! Als dat zo was, wilde niemand erover lezen! Laat in plaats daarvan zien dat je personages fouten maken en hang daar consequenties aan. In Studie van Gif besluit Yelena een bevel niet op te volgen en zichzelf over te geven aan de ontvoerder. Ze denkt dat ze de consequenties aan kan, maar ze heeft het mis! Wees ook niet bang om een beetje stilte voor de storm te hebben, waar het gewoon te goed gaat, of om je personages een beetje rust geven voor de volgende crisis.

5. De wereld ontdekken

Welk effect heeft de ‘wereld’ op de personages? Bevinden je personages zich in een barre omgeving of hebben ze te maken met slecht weer? In sciencefiction en fantasy zijn er veel details in je wereldbouw om mee te spelen. Naast de details/beschrijving van de setting, moet je laten zien wat de relatie van de hoofdpersonage is tot de samenleving is. Is zij/hij een rebel? Een conformist? Is hij vitaal/belangrijk of onzichtbaar? Of een vreemdeling in een vreemd land? Ook is het goed om te bedenken hoe de hoofdpersonages omgaan met de samenleving. Wat zijn hun waarden en morele codes. Hoe reageren ze op bepaalde situaties? In Studie van Magie wordt Yelena omringd door een groep bedelaarskinderen als ze voor het eerst de Citadel betreedt. In plaats van ze te negeren zoals de andere leden van haar gezelschap, stopt ze, praat met ze en geeft ze geld. Haar acties tonen haar innerlijke morele code.

6. De thematiek duidelijk maken

Ik geloof dat het thema van je verhaal zich pas zal openbaren als je het boek hebt geschreven. In mijn geval probeer ik vooraf om niet al allerlei thema’s te onderzoeken wanneer ik aan een boek begin. Ik concentreer me op de personages en hun acties en reacties op de verschillende obstakels op hun pad. Van daaruit ontwikkelen zich bepaalde thema’s. In Studie van Gif resulteerde Yelena’s vastberadenheid om te slagen en niet op te geven in de thema’s doorzettingsvermogen en hoop. Deze spraken veel van mijn lezers aan en ze werden geïnspireerd om hun eigen problemen te overwinnen. Maar zo schrijf ik, jij weet misschien wel precies wat je thema is en in het midden van het boek onderzoek je dit en laat je het aan de lezers zien door de acties van je personages.

7. Subplots introduceren, doorzetten en afhandelen

Subplots zijn reeksen verhalen die het hoofdverhaal ondersteunen of aansturen, maar zijn veel kleiner van omvang en schaal. Ze beginnen nadat je het hoofdverhaal hebt geïntroduceerd en eindigen meestal voor de climax (niet altijd – ze kunnen aan het einde deel uitmaken van de ontknoping). Subplots brengen realisme in je overkoepelende verhaal door deze kortstondig te onderbreken. Het leven is nooit een rechte lijn. Subplots kunnen het hoofdpersonage het leven moeilijk maken en de spanning en het conflict vergroten. Ook voegen subplots complexiteit toe aan je roman. Korte verhalen hebben meestal geen subplots, hetzelfde geldt voor veel jeugdboeken, gericht op lezers van 12 tot 14 jaar. Subplots mogen het hoofdplot NIET overweldigen – ze zijn er om het hoofdplot te versterken en te versterken.

Subplots kunnen in je verhaal het volgende doen:

Hulp om het hoofdverhaal vooruit te helpen – dit heeft ook veel te maken met groei van de personages – door andere problemen aan te pakken, kan de hoofdrolspeler “zien” hoe hij het hoofdprobleem kan oplossen.
De inzet voor de hoofdpersoon verhogen (of een ander belangrijk personage) – meer problemen zijn goed – wees niet bang om je hoofdpersoon te laten lijden!
Zorgen voor plotwendingen. In mijn boek Inside Out verkent het hoofdpersonage Trella graag de buizen van de wereld. Dit maakt geen deel uit van haar hoofddoel, maar het brengt haar er wel toe om een leuke verrassende wending te vinden.
Verdiepen van de karakters van je personages door te tonen hoe zij met problemen omgaan, of interactie hebben met andere personages. Als het subplot van een ander personage is, kan de hoofdpersoon door de ogen van dat personage worden gezien.
Onthullen van spanning en/of dingen die later in het boek een rol gaan spelen. Het is heel goed om hier ook eens je tegenstander het podium te geven, laat zijn of haar plannen zien om de hoofdrolspeler te dwarsbomen, valstrikken leggen of problemen te veroorzaken.
Versnellen of vertragen van het tempo van het verhaal. In de film The Raiders of the Lost Ark zijn er een heleboel dingen aan de hand, maar opeens gaat het verhaal langzamer als Indiana weer lesgeeft. Dit geeft de kijkers de kans om even op adem te komen. Wanneer de hoofdpersonages even rust krijgen en moeten wachten tot er iets in het plot gebeurt, kun je overschakelen naar het subplot om het tempo weer te verhogen..
Zorgen voor contrast met het hoofdverhaal – privéleven vs werkleven of stress vs humor. Ari en Janco, mijn personages uit de Studie-serie, zorgen regelmatig voor humor om de spanning te verminderen.
Sfeer opwekken: dreiging bijvoorbeeld, door over te schakelen naar het gezichtspunt van de tegenstander.
Vermaken.

Nu weet je waarom het middenstuk het moeilijkste is bij het schrijven van een roman. Ik hoop dat door het op te splitsen in beheersbare elementen je door het midden heen komt en je boek afmaakt. Mijn twee favoriete woorden zijn: Het einde! 🙂